Kullanılan yüzü tekstil materyalinden meydana gelen ve genelinde döşemenin kaplanması amacıyla kullanılan malzemedir. Tekstil döşeme kaplamalarının en çok tercih edileni halılardır.
Halılar, TS 5627’de yapılanma göre iki grupta sınıflandırılmıştır:
- Yüzeyi havalı dokunmuş halı.
- Yüzey havasız halı.
Bunun dışında daha genel olarak el işi halılar ve makine halıları diye de sınıflandırılmaktadır. Günümüzde makine halıları daha yaygın olarak kullanılmaktadır. Makine halılarının kullanım alanları, konutlar dışında, oteller, restoranlar, ofisler vb. toplu yaşam alanlarıdır. El işi halılar ise daha çok konutlarda kullanılmaktadır. Makine halıları genellikle 4 m genişlikte ve sürekli bant halinde üretildiği için, herhangi büyüklükteki bir zemine, ek yerleri belli olmayacak bir şekilde dikilerek ya da ek yerlerinin altları döşemeye yapıştırılarak uygulanabilir. Bu halılar düz ya da istenen desende saf yün, polyester, polietil ya da yün karıştırılmış polyester olarak üretilmektedir. Hav yüksekliği (halının lif kısmının yüksekliği) 8-13 mm olabilmekte ve alt yüzleri jüt kanaviçe, köpük, kauçuk ya da jüt kanaviçe altına polimer emülsiyon sürülerek oluşturulmaktadır.
Halı kaplamaların altı kauçuk tabanlı olanları, özellikle darbe sesi üretmediği için darbe sesi istenmeyen yerlerde kullanılır. Tamamen polyester ya da benzer şekilde yapay elyafla üretilmiş olanlar statik elektriği halı altındaki döşeme altlığına geçirmediği için üzerinde dolaşanlarda statik elektrik birikimine neden olmaktadır. Genelde bu tür halıların temizlenmelerindeki güçlüğün, hav yüksekliğinin artmasıyla artığı bilinmeli ve hijyenin önem kazandığı mahallerde kullanılmasının sakıncalı olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.
Makine halıları uzun tüylü (havlı) ve kısa tüylü (havlı) olarak iki tipte üretilmektedir. Uzun tüylü halılar daha dayanıklıdır. Bu yüzde bu halılar konutlardan ziyade, daha çok insanın yaşadığı mekanlarda kullanılır. Halıların uzun süre kullanılması için bazı etkenlerden korunması gerekmektedir. Kirlenme, elyaf dökülmesi, tüy yatması, lekelenme, sigara yanıkları halının görünümünü yitirmesindeki başlıca etkenlerdir.
HALI ZEMİN KAPLAMA MALZEMELERİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
- Halıların akustik yalıtımı yüksektir. Darbe ve konuşma sesini absorbe ederek yankılanmayı engeller.
- Üzerine basıldığında, yüksek yaylanma özelliğinden konfor hissi verir.
- Halıların yanmaya karşı dirençli olması ve yanık izi bırakmaması istenir. Yün haklar, içerdiği yün elyaftan dolayı doğal olarak sigara yanıklarına karşı dirençlidir.
- Halıda, sürtünmeden dolayı oluşan statik elektriklenmenin düşük olması gerekir.
- Üzerine konulan ağır eşyalar kaldırıldığında, eşya izlerinin kısa sürede kaybolması istenir.
- Yürüme kolaylığı sağlar. Bir halı üzerinde yürüyen bir insan tarafından hissedilen, halının üzerinde yürünürken meydana gelen kinetik enerjiyi azaltma özelliğidir.
- Işık, su, temizleme reaktifleri gibi muhtelif etkenlere karşı rengini muhafaza etme özelliğine sahip olmalıdır.
Diğer döşeme kaplamaları gibi, halı seçiminde de dikkat edilecek hususların başında seçilecek ürünün kullanım amacına uygunluğu gelmektedir. Bugün yapı teknolojisindeki ilerlemeler sonucunda ev ve işyeri gibi değişik kullanım amaçlarına uygun yeterlilikte, değişik kalite ve renklerde çok değişik halılar üretilmektedir.
HALI KAPLAMASI NASIL YAPILIR
Halılar çeşitli şekillerde yere monte edilir. TS 5627’de bunun için dört yöntem açıklanmıştır:
- Germe metodu ile döşeme
- Tamamen yapıştırma ile döşeme
- Kısmen yapıştırma ile döşeme
- Serbest döşeme
Halıların uygulanacağı yüzeyin kuru, düzgün, çatlaksız ve tozsuz olması gerekir. Her tür şap, düzgün yüzeyli betonarme döşeme ve karo kaplamalar bu halılara altlık olabilir. Yürümede daha fazla esneklik sağlamak, ısı ve ses yalıtımını artırmak için bu tür halıların altına keçe serilmesi tavsiye olunur.
- Bir halının normal kullanım ömrü boyunca yeni gibi kalmasını sağlamanın dört önemli koşulu vardır :
- Uygun hali kalitesinin doğru seçimi.
- Halının usulüne uygun bir şekilde döşenmesinin sağlanması.
- Kirlenmenin olanak ölçüsünde önlenmesi.
- Düzenli ve uygun bir temizleme yönteminin seçilmesi.
HALI TEMİZLİK VE BAKIMI
Kırıntı ve döküntülerin halıya zarar vermemesi için günlük temizlik yapılmalıdır. Kırıntı ve döküntüler liflere ve halının tabanına zarar vereceğinden bu tür maddeler vakumlama ile her gün temizlenmelidir.